ความหมาย
ได้แก่คำพูดที่พูดออกมา ไม่ว่าจะเป็นทำนองสำนวนโวหาร หรือคำพังเพย แต่มีเนื้อความหรือความหมายที่ดี เป็นคำตักเตือนสั่งสอน และสะกิดใจให้ระลึกถึงอยู่เสมอ มีอยู่ 2 ประเภท คือ
1. คำสุภาษิตประเภทที่ พูด อ่าน หรือเข้าใจเนื้อความได้ทันที โดยไม่ต้องแปลความหมาย ตีความหมายเช่น ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
2. คำสุภาษิตประเภทที่ พูด อ่าน หรือฟังแล้วยังไม่เข้าใจเนื้อความนั้นในทันที ต้องนึกตรึกตรอง ต้องแปลความ ตีความหมายเสียก่อนจึงจะทราบเนื้อแท้ของคำเหล่านั้น เช่น ผีบ้านไม่ดีผีป่าก็พลอย
หมวด ก |
|
กงกำกงเกวียน | เวรสนองเวร กรรมสนองกรรม |
กระต่ายหมายจันทร์ | หวังในสิ่งที่เกินตัว |
กลมเป็นลูกมะนาว | หลบหลีกไปได้คล่องแคล่วจนจับไม่ติด ( มักใช้ในทางไม่ดี ) |
กำขี้ดีกว่ากำตด | ได้บ้างดีกว่าไม่ได้อะไรเลย |
กำแพงมีหู ประตูมีตา | การที่จะพูดหรือทำอะไรให้ระมัดระวัง แม้จะเป็นความลับเพียงไรก็อาจมีคนล่วงรู้ได้ |
กิ่งทองใบหยก | เหมาะสมกัน ใช้แก่หญิงกับชายที่จะแต่งงานกัน |
กิ้งก่าได้ทอง | ชอบโอ้อวดในสิ่งที่ตนมีเพื่อให้ผู้อื่นรู้ เพื่อให้ผู้อื่นสนใจตน |
กินบนเรือนขี้บนหลังคา | เนรคุณ เป็นผู้ไม่รู้คุณของผู้อื่น |
แกว่งตีนหาเสี้ยน | รนหาเรื่องเดือดร้อน |
ไก่เห็นตีนงู งูเห็นนมไก่ | ต่างฝ่ายต่างรู้ความลับซึ่งกันและกัน |
|
|
หมวด ข |
|
ขมิ้นกับปูน | ชอบวิวาทกันอยู่เสมอเมื่ออยู่ใกล้กัน , ไม่ถูกกัน |
ข้าวใหม่ปลามัน | อะไรที่เป็นของใหม่ก็ถือดี , นิยมเรียกช่วงที่สามีภรรยาเพิ่งแต่งงานกันใหม่ ๆ ว่า "ข้าวใหม่ปลามัน" |
เข้าหูซ้ายทะลุหูขวา | บอกหรือสอนแล้วไม่ได้ผล |
เข็นครกขึ้นภูเขา | ทำงานที่ยากเกินความสามารถของตนเอง |
|
|
หมวด ค |
|
คมในฝัก | ลักษณะของผู้ฉลาด แต่นิ่งเงียบ ไม่แสดงความฉลาดนั้นออกมาโดยไม่จำเป็น มีความรู้ความสามารถ แต่เมื่อยังไม่ถึงเวลาก็ไม่แสดงออกมาให้ปรากฎ |
ความวัวไม่ทันหายความควายเข้ามาแทรก | ความวุ่นวายเดือดร้อนอีกอย่างหนึ่งเกิดขึ้นมีไม่รู้จบสิ้นหรือผ่านพ้นไป ความวุ่นวาย เดือดร้อนอีกอย่างหนึ่งเกิดขึ้นมาอีก |
คางคกขึ้นวอ | คนมีฐานะต่ำต้อย พอได้ดิบได้ดีก็มักแสดงกิริยา อวดดีจนลืมตัว |
|
|
หมวด ง |
|
งมเข็มในมหาสมุทร | ค้นสิ่งที่ยากจะค้นหาได้ ทำกิจที่สำเร็จได้ยากยิ่ง |
งามแต่รูปจูบไม่หอม | มีรูปร่างงาม แต่มีความประพฤติและกิริยามารยาทไม่ดี |
|
|
หมวด จ |
|
จับปลาสองมือ | โลภมาก มักลาภหาย อยากได้หลายอย่างแต่ในที่สุดไม่ได้สักอย่างเดียว |
จับเสือมือเปล่า | แสวงหาผลประโยชน์โดยตัวเองไม่ต้องลงทุน |
|
|
หมวด ช |
|
ชักใบให้เรือเสีย | พูดหรือทำขวางๆ ให้การสนทนาหรือการทำงานขวออกนอกเรื่องไป |
ช้างตายทั้งตัวเอาใบบัวมาปิด | ความชั่ว หรือความผิดร้ายแรงที่คนทั่วไปรู้จักกันทั่วแล้ว จะปิดยังไงก็ปิดไม่มิด |
ชิงสุกก่อนห่าม | ด่วนทำสิ่งที่ยังไม่สมควรแก่วัยหรือไม่ถึงเวลา |
หมวด ซ |
|
ซื้อควายหน้านา ซื้อผ้าหน้าตรุษ | ซื้อของไม่คำนึงถึงกาเวลา ของที่ถูกก็ต้อง ซื้อแพง, ทำอะไรไม่เหมาะกับกาลเวลา |
|
|
หมวด ด |
|
ดาบสองคม | มีทั้งคุณและโทษ , อาจดีอาจเสียก็ได้ |
ได้ทีขี่แพะไล่ | ซ้ำเติมเมื่อผู้อื่นเพลี่ยงพล้ำลง |
|
|
หมวด ต |
|
ตักน้ำรดหัวตอ | แนะนำพร่ำสอนเท่าไหรก็ไม่ได้ผล |
ตัดหางปล่อยวัด | ตัดขาดไม่เกี่ยวข้อง ไม่เอาเป็นธุระอีกต่อไป |
ตำข้าวสารกรอกหม้อ | หาเพียงแต่พอกินไปมื้อหนึ่ง ๆ , ทำให้พอเสร็จไปชั่วครั้งหนึ่งๆ |
ตีวัวกระทบคราด | โกรธคนหนึ่งแต่ทำอะไรเขาไม่ได้ไพล่ไปรังควาน |
|
|
หมวด ถ |
|
เถียงคำไม่ตกฟาก | พูดคำเถียงคำไม่หยุดปาก , เถียงโดยไม่ฟังเหตุผล |
|
|
หมวด ท |
|
ทำนาบนหลังคน | ทำกินโดยเอารัดเอาเปรียบผู้ที่ออกแรงทำงานนั้นๆ |
|
|
หมวด น |
|
น้ำขึ้นให้รีบตัก | มีโอกาสก็ควรรีบทำ |
น้ำพึ่งเรือ เสือพึ่งป่า | พึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกัน |
หมวด ป |
|
ปลาใหญ่กินปลาเล็ก | ประเทศหรือคนที่มีอำนาจ หรือ ผู้ใหญ่ ที่กดขี่ข่มเหงผู้อ่อนแอหรือผู้น้อย |
ปากปราศรัยใจเชือดคอ | พูดดีแต่ใจคิดร้าย |
ปิดทองหลังพระ | ทำความดีแต่ไม่ได้รับการยกย่อง เพราะ ไม่มีใครเห็นคุณค่า |
|
|
หมวด ผ |
|
ผักชีโรยหน้า | การทำความดีเพียงผิวเผิน |
ผ้าขี้ริ้วห่อทอง | คนมั่งมีแต่งตัวซอมซ่อ |
|
|
หมวด ฝ |
|
ฝนตกขี้หมูไหล | พลอยเหลวไหลไปด้วยกัน มักใช้เข้าคู่กับ คนจัญไรมาพบกัน |
ฝนทั่งให้เป็นเข็ม | เพียรพยายาม สุดความสามารถจนกว่าจะสำเร็จผล |
|
|
หมวด พ |
|
พูดไปสองไพเบี้ย นิ่งเสียตำลึงทอง | พูดไปไม่มีประโยชน์ นิ่งเสียดีกว่า |
แพะรับบาป | คนที่รับเคราะห์กรรมแทนผู้อื่นที่ทำกรรมนั้น |
|
|
หมวด ฟ |
|
ฟังหูซ้ายทะลุหูขวา | ฟังแล้วไม่รู้เรื่อง ฟังแล้วจำไม่ได้ |
|
|
หมวด ม |
|
มือไม่พายเอาเท้าราน้ำ | ไม่ช่วยแล้วยังขัดขวางการทำงานของผู้อื่น |
ไม้อ่อนดัดง่าย ไม้แก่ดัดยาก | อบรมสั่งสอนให้เด็กประพฤติดีได้ง่ายกว่า อบรมสั่งสอนผู้ใหญ่ |
หมวด ย |
|
ยุให้รำตำให้รั่ว | ยุให้แตกกัน ยุให้ผิดใจกัน |
|
|
หมวด ร |
|
รำไม่ดีโทษปี่โทษกลอง | ทำไม่ดีหรือทำผิดแล้วไม่รับผิด กลับโทษผู้อื่น |
รู้หลบเป็นปีกรู้หลีกเป็นหาง | รู้จักเอาตัวรอดหรือปรับตัวให้เข้ากับ เหตุการณ์ได้รวดเร็ว |
เรือร่มในหนองทองจะไปไหน | คนในเครือญาติแต่งงานกัน ทำให้ทรัพย์สมบัติ ไม่ตกไปอยู่กับผู้อื่น |
|
|
หมวด ล |
|
ละเลงขนมเบื้องด้วยปาก | ดีแต่พูด ทำจริง ๆ ไม่ได้ |
ลิ้นกระทบฟัน | ญาติพี่น้อง หรือผัวเมียทะเลาะกัน |
|
|
หมวด ว |
|
วัวลืมตีน | คนที่ได้ดีแล้วลืมตัว |
|
|
วัวหายล้อมคอก | ของหายแล้วจึงคิดป้องกัน เกิดเรื่องแล้วจึงแก้ไข |
|
|
หมวด ส |
|
สอนหนังสือสังฆราช | สอนผู้มีความรู้ความสามารถอยู่แล้ว |
สีซอให้ควายฟัง | สอนคนโง่ไม่รู้เรื่อง แนะนำคนโง่ไม่มีประโยชน์ |
เส้นผมบังภูเขา | เรื่องเล็กบังเรื่องใหญ่ , เรื่องง่ายคิดไม่ออกเห็นว่าเป็นเรื่องยาก |
เสน่ห์ปลายจวัก | เสน่ห์ที่เกิดจากฝีมือปรุงอาหารให้โอชารส |
|
|
หมวด ห |
|
หนีเสือปะจระเข้ | หนีภัยอันตรายอย่างหนึ่ง แล้วต้องพบกับอันตราย อีกอย่างหนึ่ง มักใช้เข้าคู่กับคำว่าต้นไม้ปะรังแตน |
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น